Bio: Sh. Abul-‘Abbas al-Mursi | الشيخ أبو العباس المرسى

Bio: Sh. Abul-‘Abbas al-Mursi

Sayyidi Shaykh Abul-‘Abbas al-Mursi

الشيخ أبو العباس المرسي
d. 686 H. in Alexandria
qaddasa Allah sirrahu

.


He took the noble Shadhili Tariqa from Sayyidi Imam Abul Hasan al-Shadhili.
He passed the path on to Sayyidi Shaykh Ibn ‘Ata Allah al-Sakandari.
May Allah be pleased with all of them.

English

1. Article translated by Arfan Shah
2. From Tabaqat al-Shadhiliyya of Kuhin
3. From Lataif al-Minan of Imam Ibn ‘Ata Allah al-Sakandari



1. Shaykh Abu’l ‘Abbās al-Mursī
Article translated by Arfan Shah | marifa.net View PDF

His full name was Shihāb al-Dīn A$mad ibn ‘Umar ibn ‘Alī al-Khazraji al-Balansi whose noble lineage is traced back to the great companion Sa’ad ibn ‘Ubadā al-’An.arī. He was known by the agnomen Abu’l‘Abbās and by the nickname al-Mursī after the place he was born – Mursia. His grandfather was Qays ibn Sa’ad, the leader of Egypt before our master Imam ‘Alī ibn Abī Tālib in 36H. Our master Abu’l ‘Abbās al-Mursī was born in the city of Mursia in Andalusia in the Islamic year 616H [1219 AD]. His father worked there and sent his son to a teacher to study the Majestic Qur’ān and to understand the commands of the religion. Abu’l‘Abbās memorised the entire Quran in one year and went on to study the principles of Jurisprudence, reading and writing. …



2. From Kuhin: Tabaqat al-Shadhiliyya

From: Kuhin: Tabaqat Al-Shadhiliyyah Al-Kubra,
translated by Ahmad Ali al-Adani as “Biographies of Prominent Shadhilis”

Sayyiduna Abul Abbas al-Mursi (d. 686/1288)


He is the imam of the circle of those truly realized, the qutb of the elite, the treasury of saints, and the vanguard of those brought nigh. He was endowed with the pure saintly miracles and resplendently lofty feats. He is the realized exemplar, Sidi Abu’l-Abbas Ahmad al-Mursi al-Ansari al-Shadhili,1 may Allah be pleased with him and benefit us by his knowledges, amin.

He was one of the greatest knowers of Allah. He was the only one to inherit the [complete] knowledge of al-Shadhili, and the most esteemed disciple to have taken the path from him.

Al-Mursi did not bequeath any books, saying: ‘The sciences of this group are sciences of realization, and these sciences are not grasped by the intellects of the commonality among creation.’ His own guide, Abul-Hasan al-Shadhili — may his secret be sanctified — would say: ‘My companions are my books’. He also said:

The true inheritor of Shadhili’s knowledge
He is a qutb, so recognize him, unmatched and unique.

Al-Shadhili would exhort Zaki al-Din al-Aswani with the words, ‘O Zaki al-Din, you must stick to Abul-Abbas. By Allah, there is no Friend of Allah save that Allah has manifested him to Abul-Abbas. OZaki, Abul-Abbas is the perfected man!’ Ustadh

Abul-Abbas would say about himself: ‘By Allah, the saints and the substitutes [abdal] travel around Mount Qaf2 until they meet someone like us. When they meet him, he enriches them.’

He would teach other sciences and say: ‘We have participated in the disciplines of the jurists, yet they have not participated in what we [the Sufis] are engaged in.’

He was the pivot of gnoses and secrets, and their illumining sun. Had you heard his speech you would have said, ‘This is the speech of someone whose homeland is nothing but Allah’s invisible reality. He is more knowledgeable about news of the celestials than the news of the terrestials.’

He would only speak about the Greatest Intellect, the Supreme Name and its four branches, the Names, the Letters, the Circles of Saints, the stations of those endowed with certainty and the possessions of the ones brought near the Throne, the sciences of secrets, the spiritual help of formulas of remembrance, the Day of the Decrees, the matter of self-direction [tadbir], the science of the beginning, the science of volition [mashi’ a], the matter of the divine grasp [qabda] and the men singled out for that, the sciences of segregated devotion [ifrad], and Allah’s acts vis-à-vis His slaves set to occur on the Day of Rising.

He would say: ‘By Allah, were it not for the weakness of intellects, I would inform you of what is going to take place tomorrow by God’s mercy.’

He would grab his beard and say, ‘By Allah, if the people of Iraq and the Levant knew what lay beneath these hairs, they would come crawling to it.’

He would say:
“For forty years I have not been veiled from the Messenger of Allah ﷺ even for the blinking of an eye, and had that occurred I would not have counted myself from the Muslims.”

His worldly abstinence [zuhd] reached such an extent that he spent thirty six years in Alexandria without ever seeing the face of its governor or sending him any message. One day, the governor of the city sought to have a meeting with him, but al-Mursi refused, saying, ‘By Allah, I will meet Allah without seeing him.’ It was as he stated. Rulers and kings would come to visit him, but spiritual contraction [qabd] would seize him and he would not find respite while in their company.

He would say:
“By Allah, nothing unlawful ever entered my stomach.’ If he happened to stretch a hand towards something of dubious lawfulness, sixty of his veins would throb and his fingers would emit a light.”

He was gifted the ability to speak in foreign languages and dialects. He would reside in the Muqassam district in Cairo. Every night he would go to Alexandria, listen to the lesson of Abul-Hasan [al-Shadhili], and then return to Cairo.’3 He would say: ‘Allah caused me to witness the angels prostrating to Adam, peace upon him, so I took my share (of knowledge) from that, and so I have declaimed:

My form melted, while the truthfulness of my annihilation proved sound
The sun of my heaven was manifest to the secret
I descended through the worlds. What was folded
In the Attributes after my attribute was disclosed.

He has — may Allah have mercy on him — many sayings, which have been presented in Lata’if al-Minan. O Allah, sustain us and our dear ones by his spiritual help [madad], and benefit us by his blessings, Amin.

His death — may Allah have mercy on him — took place in AH 686. He was buried in his mosque in Alexandria. His tomb is famous among Egyptians, young and old. Both leaders and paupers seek intercession through him. O Allah, benefit us through him, amin.

Footnotes:

1 See his biography in al-Aqam (1/186), al-Rihlat al-Warthilaniyya (189), and Tabaqat al-Shadhillyyat al-Kubra by Muhyi al-Din al-Tu`mi.
2  Qaf is mentioned in the Qur’an. Exegetes have taken the view that it is the mountain that encircles the earth. They say it is made of green chrysolite, and that the green of the sky is from its green. They say that its base is a green rock on top of it and that Mount Qaf is a stem (tributary) of this green rock. The bases of all the mountains derive from the stem of Mount Qaf, being tributaries of it. They mention that between it and the sky is the distance of a man standing (a man’s height), though it is also stated that heaven is resting upon it as a layer. (cf. Yaqut al-Hawami’s Mu’jam al-Buldan).
3 The distance between the two cities is now 178.62 kilometers, and in his days there were no fast means of transport as we have today.


3. From Imam Ibn ‘Ata Allah al-Sakandari: Lata’if al-Minan

t.b.d.

Svenska


Sheikh Abul `Abbas al Mursi
Sammanställt av bmk | Damas Cultural Society © 2007 – Se ursprunglig sida

Sheikh Abul ´Abbas Shihab al-Din Ahmad ibn `Umar al-Ansari al-Mursi var efterträdare till Imam Abul Hasan al-Shadhili. Trots att han till det yttre inte liknade sin Sheikh, liknande han honom till sitt sätt och till sitt beteende till den grad att folk inte kunde skilja mellan honom och Imam Abul Hasan.

Sheikh Abul `Abbas al Mursi sade:

“Imam Abul Hasan sade till mig: ‘Abul `Abbas, jag har tagit dig till min lärjunge endast för att du ska bli jag och jag du.’ ” [1/ p. 116]

Hans efterträdare var sedan Ibn `Ata Allah al-Sakandari, som skrivit många kända böcker, t.ex. Al-Hikam (Visdomsord). Han var den förste som dokumenterade sina föregångares liv och uttalanden. Nedan några utdrag ur hans bok Lata’if al-Minan.

Hur Sheikh Abul `Abbas al-Mursi mötte sin Mästare Imam Abul Hasan al-Shadhili

Shaikh Abu al Abbas berättade för Ibn `Ata Allah, enligt Lata’if al-Minan :
“När jag var i Tunisien, sedan jag kommit från Murcia – jag var då en ung man – hörde jag talas om Sheikh Abul Hasan al-Shadhili. En man sade till mig: ‘Vill du komma med mig för att träffa honom?’ Jag svarade: ‘När jag sökt Allah’s vägledning i denna sak.’ När jag sov den natten, såg jag mig själv i en vision, där jag steg upp mot en bergstopp. När jag nådde toppen såg jag där en man klädd i en grön burnus. Han satt med en man på sin högra sida och en annan på sin vänstra. Jag såg på honom och han sade: ‘Du har funnit denna tids khalifa.’ Jag vaknade, och sedan jag bett morgonbönen kom mannen som bjudit in mig för att besöka Sheikhen och jag gick med honom. När vi kom in för att träffa Sheikhen, fann jag honom till min förundran sittande på samma bänk som jag sett honom på på bergstoppen. Sheikhen sade till mig: ‘Du har funnit denna tids khalifa. vad heter du?’ Jag nämnde mitt namn och min härstamning för honom, och han sade till mig: ‘Du lyftes upp till mig för tio år sedan’.” [1/ p. 97]

Abul `Abbas al-Mursi berättar om hur Allah gav Imam Abul Hasan befäl över havet

Sheikh Abu al Abbas berättade:
“Jag var med Sheiken på `Idhab-sjön. Vi ansattes av hårda vindar och båten hade fått en läcka. Sheikhen sade då:´’Jag såg himlarna öppna och två änglar som steg ned. En av dem sade: “Moses är mer kunnig än al-Khidr,” medan den andres sade “Al-Khird är mer kunnig än Moses,” ytterligare en ängel nedsteg och sade: “Sannerligen, det al-Khidr vet mer än Moses är inte mer än det härågeln känner till av Solomos kunskap då han sade: ‘Jag har fått reda på sådant du inte fått reda på.” ‘ Jag förstod då att Allah skulle föra oss säkert till vårt mål, eftersom Han gett Moses befäl över havet. ” [1/ p. 100]

Sheikh Abul `Abbas berättar [för Sheikh Ibn `Ata Allah, i Lataif al-Minan] :
“Vi var på en resa tillsammans med Sheihen [Abul Hasan] det år han dog. När vi kom till Khanim, sade Sheiken till mig: Jag såg mig själv i en häftig storm på havet. Vinden piskade, vågorna hävde sig, båten sprang läck och vi var nära att dränkas. Jag närmade mig då båtens reling och sade: ´”O hav, om du har befallts att lyssna och lyda mig – all nåd tillhör Allah, den All-Hörande, den All-Vetande. Men om du befallts något annat, så ligger domslutet hos Allah, den Allsmäktige, den Vise ” Jag hörde då havet säga: “Jag lyssnar och jag lyder.” – Sheikhen dog och vi begravde honom i Humaythira i `Idhab-öknen. Efter det begav jag mig på en annan resa. Vi befann oss mitt i en häftig storm, vi var långt ute till havs, Vinden piskade, vågorna hävde sig, båten sprang läck och vi var nära att dränkas. Vid den tiden hade jag glömt Sheikhens ord, men när situationen blev allvarlig mindes jag dem. Jag närmade mig då båtens reling och sade: ´’O hav, om du har befallts att lyssna och lyda Allah’s Vänner – all nåd tillhör Allah, den All-Hörande, den All-Vetande. (Jag sade inte: lyssna och lyda mig, som Sheikhen sagt.) Men om du befallts något annat, så ligger domslutet hos Allah, den Allsmäktige, den Vise.’ Jag hörde då havet säga: ‘Jag lyssnar och jag lyder.’ Havet blev då stilla och den återstående resan var behaglig.” [1/ p. 99]

——–
Referenser & källtexter
[1] Lata’if al-Minan

Türkçe

Şeyh Ebu’l Abbas el-Mursi Hazretleri (-h.686)
Referans: Tabakat el-Şaziliyye el-Kubra, Muhammed bin Kasım el-Kuhin

Tahkik ehlinin imamı, ruhlarını saflaştırmışların kutbu, evliyanın hazinesi, Allah’a yakınlaşmış olanların önde gelenlerindendir. Açık kerametlerin ve apaçık ali marifetin sahibi, muhakkik rehber Şeyh Ebu’l Abbas el-Mursî el-Ensârî eş-Şâzîlî Hazretleri, Allah Teala ondan razı olsun ve bizi onun ilmi ile faydalandırsın, Amin.

O (r.ah) ariflerin büyüklerindendi. Ondan başka Ebu’l Hasan Şazili Hazretleri’nin (r.ah)  ilmini miras alan yoktur. O, Şazili Hazretleri’nden tarikatı alanların en seçkinidir.

Şeyh, herhangi bir kitap kaleme almamıştır. Derdi ki: “Bu taifenin bilgileri tahkik ilmidir ve avam kişilerin akılları bu bilgileri kavrayamaz.” Aynı şekilde şeyhi Ebu’l Hasan Şazili Hazretleri de (kuddise sırruh): “Benim kitaplarım, ashabımdır.” demiştir.

Şazili Hazretleri, Şeyh Ebu’l Abbas el-Mursi hakkında şöyle söylemiştir:

“Gerçekten o Şazili ilminin varisidir

O kutuptur ki onu iyi tanıyın, O biriciktir”

Şazili Hazretleri, Şeyh Zekiyyuddin el-Asvani’ye şöyle öğütlemiştir: “Ey Zekiyuddin, Ebu’l Abbas’a sıkıca yapış. Zira Allah’a yemin olsun, Allah’ın hiçbir velisi yoktur ki, Allah mutlaka onu Ebu’l Abbas’a bildirmesin. Ey Zeki, Ebu’l Abbas kamil bir zâttır.”

Şeyh Ebu’l Abbas Hazretleri kendisi hakkında şöyle derdi: “Allah’a yemin olsun ki, Allah dostları ve abdallar bize benzeyen biri ile karşılaşana dek Kaf Dağı’ndan Kaf Dağı’na yolculuk ederler! Böyle kimse ile karşılaştıklarında, o zat onları manevi hazineleri ile zengin eder.”

Ebu’l Abbas Hazretleri diğer ilimler konusunda da söz sahibi idi ve şöyle derdi: “Bizler fıkıh alimlerine ilimlerinde ortak olduk; fakat onlar bizim ilmimizde bize ortak olamadılar.”

O, marifet ve sırlar ilminin dayanağı ve parlayan güneşiydi. Onun konuşmalarını dinlediğinde: “Bu ilmin vatanı Allah’ın gaybi hakikatinden başka bir şey olamaz. Şeyh, göktekilerin haberlerini, yeryüzündekilerin haberlerinden daha iyi biliyor.” derdin.

Konuştuğu zaman sadece Akl-ı Ekber, İsm-i Azam ve onun dört şubesi, İsimler, Harfler, Evliya Daireleri, yakin sahiplerinin ve arşa yakınlaşanların makamları, sırlar ilmi, zikirlerin manevi yardımı, Hüküm Günü, tedbir mevzusu, başlangıç ilmi, Allah’ın iradesini konu alan ilim, ilahi kabza ve onun ricaline dair mevzular, ifrad ilmi ve kıyamet gününde Allah Teala’nın kullarıyla olacak olan münasebeti hakkında konuşurdu.

Ve şöyle derdi: “Allah’a yemin ederim ki, akıllar zayıf olmamış olsaydı Allah’ın rahmetiyle yarın nelerin olup meydana geleceğini anlatırdım.”

Ebu’l Abbas el-Mursi Hazretleri sakalını tutup şöyle buyururdu: “Allah’a yemin olsun, Irak ve Şam alimleri bu sakalın altında ne olduğunu bilmiş olsalardı yüzüstü sürünerek de olsa yanımıza gelirlerdi.”

Ebu’l Abbas el-Mursi Hazretleri yine şöyle buyurmuşlardır: “Kırk sene boyunca Rasulullah (sallallahu aleyhi ve sellem) ile arama bir an olsun perde girmemiştir. Eğer göz kırpacak kadar Rasulullah’tan ayrılmış olsam, kendimi Müslümanlardan saymazdım.”

Onun zühdü çok ileri bir düzeye ulaşmıştı, öyle ki otuz altı sene İskenderiye’de yaşadığı halde bir kere olsun şehrin valisinin yüzünü görmedi ve hiç kimseyi de ona göndermedi. Bir gün vali onunla buluşmak istemişti fakat o bunu geri çevirdi. Ve şöyle demişti: “Allah’a yemin olsun onu görmeden Allah ile buluşacağım.” Bu onun makamıydı. Emir ve sultanlar ona ziyaret maksadıyla gelirlerdi ancak onu bir kabz hali bürür ve onların aralarında genişlik bulamazdı.

Şeyh Hazretleri şöyle söylerdi: “Allah’a yemin olsun ki mideme hiç haram lokma girmedi.” Şüpheli bir şeye elini uzatacak olsa altmış damarı titreyip hareket eder ve parmaklarının arasından ışık parıldardı.

 

Kendisine pek çok farklı dilde konuşma becerisi verilmişti. Kahire’de Mukassem bölgesinde oturuyordu. Her gece İskenderiye’ye gelir, hocası Şeyh Ebu’l Hasan’ın dersini dinler sonra Kahire’ye geri dönerdi.

Şeyh şöyle demiştir: “Allah bana Hz. Adem (a.s)’e secde eden melekleri müşahede ettirdi. Ben de o (ilimden) payıma düşeni aldım. Bir de baktım ki şu kasideyi okuyorum:

“Suretim eridi, fena halimin sıdkı tamam olduğunda

Semamın güneşi tecelli etti sırlarda

Alemlere indim ve olundu ifşa

Saklanmış olan o Sıfatlarda bendekilerden sonra”

 

Şeyhin buna benzer birçok sözü “Letâifu’l Minen” adlı eserde yer almaktadır.

Ey Allah’ım, bize ve sevdiklerimize onun mededi ile imdad eyle ve onun bereketi ile bize fayda ver… Amin.

Şeyh Hazretleri Hicri 686 senesinde vefat etmiştir. İskenderiye’deki camisine defnedilmiştir. Makamı Mısır halkı arasında meşhur olmuştur, büyük-küçük herkes onu bilir ve hükümdarı da fakiri de onunla Allah’a tevessül eder.

Allah’ım onun yoluyla bize fayda ver. Amin.

عربي

1. From Imam al-Sha’rani: Al-Tabaqat al-Kubra (PDF) – View | Downloadsee aso below
2. From Kuhin: Tabaqat al-Shadhiliyya: View book | Download | Chapter [4]see below
See also: About the mosque of Sh. Abul ‘Abbas al-Mursi in Alexandria



1. From Imam al-Sha’rani: Al-Tabaqat al-Kubra

يقول الإمام عبد الوهاب الشعرانى فى الطبقات الكبرى ج2 ص 11 :
( الشيخ سيدى الإمام أحمد أبو العباس المرسى رضى الله عنه )

كان من أكابر العارفين بالله وكان يقال أنه لم يرث علم الشيخ أبى الحسن الشاذلى رضى الله عنه غيرره وهو أجل من أخذ عنه الطريق رضى الله عنه ولم يضع رضى الله عنه شيأ من الكتب وكان يقول علوم هذه الطائفة علوم تحقيق وعلوم التحقيق لا تحملها عقول عموم الخلق وكذلك شيخه أبو الحسن الذشاذلةى رضى الله عنه لم يضع شئأ وكان يقول كتبى اصحابى ( مات رضى الله عنه سنة ست وثمانين وستمائة ومن كلامه رضى الله عنه جميع الأنبياء عليهم الصلاة والسلام خلقوا من الرحمة ونبينا صلى الله عليه وسلم هو عين الرحمة وكا رضى الله عنه يقول الفقيه هو من أنفقأ الحجاب عن عبينى قلبه وكان رضى الله عنه يقول رجال الليل هم الرجال وكلما أظلم الوقت وقى نور الولى وكان رضى الله عنه يقول ولى الله مع الله وكان رضى الله عنه يقول ان لله تعالى عبادا محق أفعالهم بأفعاله واوصافهم بأوصافه وذاتهم بذاته وحملهم من أسراراه ما يعجر عامة الأولياء عن سماعه وكان يقول رضى الله عنه فى معنى حديث من عرف نفسه عرف ربه ( معناه ) من عرف نفسه بذلها وعجز ما عرف الله بعزة وقدررته قلت وهذا أسلم الأجو والله أعلم وكان يقول رضى الله علنه سمعت الشيخ أبا الحسن رضى الله عنه يقول لو كشف عن نرو المؤمن العاصى يطبق بين المساء والأرض فما ظنك بنور المؤمن المطيع * وكان يقول رضى الله عنه قد يكون الولى مشحونا بالعلوم والمعارف والحقائق لديه مشهودة حتى إذا أعطى العبارة كان الاذن من الله تعالى فى الكلام ويجب أن تفهم ان من أذن له فى التعبير حليت فى مسامع الخلق اشاراته وكان يقول كلام المأذون له يخرج وعليه كسوة وطلاوة وكلام الذى لم يؤذن له يخرج مكسوف الانوار * وقال فى قول بشر الحافى رضى الله عنه انى لاشتهى الشواء منذ أربعين سنة ما صفا لى ثمنه أى لم يأذن لى الحق فى أكله فلو أذن لى صفا لى ثمنه والا فمن أين يأكل فى الاربعين سنة وقال فى قول الجنيد رضى الله عنه أدركت سبعين عارفا كلهم كانوا يعبدون الله تعالى على ظن ووهم حتى أخى أبا يزيد يدلوا أدرك صبيا من صبياننا لاسلم علي يدية معناه أنهم ييقولون ما بعد المقام الذى وصلناه مقام فهذا وهم وظن فان كل مقام فوقه مقام الى ما يتناهى وليس معناه الظن والوهم فى معرفتهم بالله تعالى ومعنى لا سلم على يديه أى لا نقاد له لان الاسلام هو الانقياد وقال فى قوله أبى يزيد رضى الله عنه خضت بحرا وقل الانبياء بساحله معناه أن أبا يزيد رضى الله تعالى عنه يشكو ضعفه وعجزه عن اللحوق بالانبياء عليهم الصلاة والسلام وذلك لان الانبياء عليهم الصلاة والسلام خاضوا بحر التوحيد ووقفوا على الجانب الآخر على ساحل الفرق يدعون الخلق الى الخوض أى فلو كنت كامى لوقفت حيث وقفوا قال ابن عطاء الله رضى الله عنه وهذا الذى فسر به الشيخ كلام أبى يزيد رضى الله عنه هو اللائق بمقام أبى يزيد وقد كان يقول دميع ما أخذ الاولياء بالنسبة لما أخذ الانبياء عليهم الصلاة والسلام كزق ملىء عسلا ثم رشحت منه رشاحة فما فى باطن الزق للآنبياء عليهم الصلاة والسلام وتلك الرشاحة للأولياء رضى الله تعالى عنهم



2. From Kuhin: Tabaqat al-Shadhiliyya

[4] سيدي أبو العباس المرسي([1])
(…-686)

إمام دائرة المحققين، قطب الأصفياء، وسكردان([2]) الأولياء، أحدُ صدور المقرّبين، صاحبُ الكرامات الظاهرة، والمآثر العالية الزاهرة، القدوة المحقِّقُ سيدي أبو العباس أحمد المُرسي الأنصاري الشاذلي رضي الله عنه ونفعنا بعلومه آمين.

كان رضى الله عنه من أكابر العارفين، لم يرثْ علمَ الشاذلي رضى الله عنه غيرُه، وهو أجلُّ من أخذ عنه الطريق، ولم يضع رضى الله عنه كتبًا. وكان يقول: علومُ هذه الطائفة علومُ تحقيق، وعلومُ التَّحقيق لا تسعها عقول عموم الخلق. وكذلك شيخُه أبو الحسن الشاذلي قدّس سرُّه، كان يقول: كُتبي أَصحابي.

وقال في حقِّه:

ووارثُ علم الشَّاذليِّ حقيقةً * وذلك قطبٌ فاعلموه وأوحدُ

وكان رضى الله عنه يُوصي الأستاذ زكيِّ الدين الأسواني، ويقول له: يا زكي الدين، عليك بأبي العباس، فوالله ما من وليٍّ إلا وقد أظهره الله عليه، يا زكيُّ، أبو العباس هو الرجل الكامل.

وكان الأستاذُ أبو العباس يقول عن نفسه: واللهِ، ما سار الأولياءُ والأبدال من قاف إلى قاف حتى يلقوا واحدًا مثلنا، فإذا لَقوه كان يغنيهم.

وكان رضى الله عنه يتحدَّثُ في سائر العلوم، ويقول: شاركنا الفقهاء فيما هم فيه، ولم يُشاركونا فيما نحن فيه.

وكان في المعارف والأسرار قطبَ رحاها، وشمس ضحاها، تقول إذا سمعت كلامه، هذا كلام مَنْ ليس وطنه إلا غيب الله، هو بأخبار أهل السماء أعلمُ منه بأخبار أهل الأرض.

وكان لا يتحدَّثُ إلا في العقل الأكبر، والاسم الأعظم، وشعبه الأربع، والأسماء، والحروف، ودوائر الأولياء، ومقامات الموقنين والأملاك والمقربين من العرش، وعلوم الأسرار، وإمداد الأذكار، ويوم المقادير، وشأن التدبير، وعلم البدء، وعلم المشيئة، وشأن القبضة، ورجال القبضة، وعلوم الإفراد، وما سيكون يوم القيامة من أفعال الله مع عباده.

وكان يقول: واللهِ، لولا ضعفُ العقول لأخبرت بما يكون غدًا من رحمة الله.

وكان يُمسك بلحيته ويقول: لو علم علماءُ العراق والشام ما تحت هذه الشعرات، لأتوها ولو سعيًا على وجوههم.

وكان يقول لي: أربعون سنة ما حُجبتُ عن رسول الله صلى الله عليه وسلم طرفةَ عين، ولو حُجبت طرفةَ عين ما عددت نفسي من المسلمين.

وبلغ رضى الله عنه من زهده أنه مكثَ بالإسكندرية ستًا وثلاثين سنةً ما رأى وجهَ مُتولّيها ولا أرسلَ إليه، وطلبه المتولي يومًا للاجتماع به، فأبى، وقال: والله، إني ألقى الله ولا أراه. فكان الأمر كذلك، وكانت تأتيه الأمراء والملوك لتزوره، فكان يغلبُ عليه القبضُ، ولا ينبسط في مجلسهم.
وكان رضى الله عنه يقول: والله ما دخلَ بطني حرامٌ قط. وكان له ستون عرقًا تضرب إذا مدَّ يده إلى شبهة، وكان النور يتلألأ في أصابعه.

وأُعطي رضى الله عنه النُّطقَ بسائر اللغات والألسن.

وكان ساكنًا خط المقسم بالقاهرة، فكان كلَّ ليلةٍ يأتي الإسكندرية، فيسمعُ ميعاد الأستاذ أبي الحسن، ثم يرجع إلى القاهرة.

وكان رحمه الله يقول: أطلعني الله على الملائكة ساجدةً لآدم — فأخذت بقسطي من ذلك، فإذا أنا أقول:

ذابَ رسمي وصحَّ صدقُ فنائي * وتجلَّتْ للسرِّ شمسُ سمائي

وتنزَّلت في العوالم أُبدي * ما انطوى في الصفاتِ بعد صفائي

وله رحمه الله كلامٌ كثير من هذا القبيل مبسوط في «لطائف المنن» اللهم مدَّنا وأحبتنا بمدده، وانفعنا ببركاته آمين.

وكانت وفاته رحمه الله سنة ست وثمانين وست مئة، ودفن بمسجده بالإسكندرية، ومقامه رحمه الله مشهورٌ بين أهل مصر بأسرها، يعرفُهُ الكبير والصغير، ويتوسَّلُ به إلى الله الأميرُ والفقير، اللهم انفعنا به آمين.

([1]) أبو العباس المرسي صحب الشيخ أبا الحسن الشاذلي، وكان قدم من الأندلس من مرسية وقبره بالإسكندرية مشهور، توفي بالإسكندرية سنة 686هـ.
([2]) السُكُرْدان: شبه خزانة يحفظ فيها المشروب والمأكول.

Maqam

مسجد أبو العباس المرسى
شيخ الإسكندرية الجليل

أبو العباس المرسى هو الأمام شهاب الدين أبو العباس احمد بن عمر بن علي الخزرجي الأنصاري المرسى البلنسي يتصل نسبه بالصحابي الجليل سعد بن عبادة الأنصاري (رضي الله عنه) سيد الخزرج و صاحب سقيفة بن ساعدة التي تمت فيها البيعة لأبي بكر الصديق بالخلافة ..و كان جده الأعلى قيس بن سعد أميرا علي مصر من قبل الإمام علي كرم الله وجهه عام 36هـ.(656م).

و لقد ولد أبو العباس المرسى بمدينة مرسيه سنة 616هـ.(1219م) و نشأ بها و هي احدي مدن الأندلس و إليها نسب فقيل المرسى

و لما بلغ سن التعليم بعثه أبوه إلي المعلم ليحفظ القرءان الكريم و يتعلم القراءة و الكتابة و الخط و الحساب. و حفظ القرءان في عام واحد و كان والده عمر بن علي من تجار مرسيه فلما استوت معارف أبي العباس و ظهرت عليه علائم النجابة ألحقه والده بأعماله في التجارة و صار يبعثه مع أخيه الأكبر أبو عبد الله فتدرب علي شؤون الأخذ و العطاء و طرق المعاملات و استفاد من معاملات الناس و أخلاقهم .

و في عام 640هـ. (1242م) كانت له مع القدر حكاية عظيمة و ذلك حين صحبه و الده مع أخيه و أمه عند ذهابه إلي الحج فركبوا البحر عن طريق الجزائر حتى إذا قاربوا الشاطيء هبت عليهم ريح عاصفة غرقت السفينة غير أن عناية الله تعالي أدركت أبا العباس و أخاه فنجاهما الله من الغرق … و قصدا تونس وأقاما فيها و اتجه أخوه محمد إلي التجارة و اتجه أبو العباس إلي تعليم الصبيان الخط و الحساب و القراءة و حفظ القرءان الكريم .

و كان لأبي العباس في تونس مع القدر حكاية أخري حددت مستقبله و أثرت علي اتجاهه فيما بعد ذلك انه تصادف وجود أبي الحسن الشاذلي علي مقربة منه في تونس و يروي أبو العباس نفسه عن لقاءه بأستاذه الشيخ أبي الحسن الشاذلي فيقول:

” لما نزلت بتونس و كنت أتيت من مرسيه بالأندلس و أنا إذ ذاك شاب سمعت عن الشيخ أبي الحسن الشاذلي و عن علمه و زهده و ورعه فذهبت إليه و تعرفت عليه فأحببته ورافقته ”

ولازم أبو العباس شيخه أبا الحسن الشاذلي من يومها ملازمه تامة و صار لا يفارقه في سفر ولا في حضر، ورأي الشيخ الشاذلي في أبي العباس طيب النفس و طهارة القلب و الاستعداد الطيب للإقبال علي الله فغمره بعنايته و اخذ في تربيته ليكون خليفة له من بعده و قال له يوما يا أبا العباس ما صحبتك إلا أن تكون أنت أنا و أنا أنت , و قد تزوج أبو العباس من ابنة شيخه الشاذلي و أنجب منها محمد و احمد وبهجه التي تزوجها الشيخ ياقوت العرش.

أما أبو الحسن الشاذلي فهو تقي الدين أبو الحسن علي بن عبد الجبار الشريف الإدريسي مؤسس الطريقة الشاذلية و أستاذ أبي العباس فينتهي نسبه إلي الأدارسه الحسينيين سلاطين المغرب الأقصى

و في عام 642هـ. 1244م. خرج أبو الحسن الشاذلي إلي الحج و سافر إلي مصر عبر الإسكندرية و كان معه جماعة من العلماء و الصالحين و علي رأسهم الشيخ أبو العباس المرسى و أخوه أبو عبد الله جمال الدين محمد و أبو العزائم ماضي.

وقد حج الشيخ أبو الحسن الشاذلي و عاد إلي تونس و أقام بها و لحق به أبو العباس المرسى ثم وفدوا جميعا إلي مصر للإقامة الدائمة بها و اتخذ من الإسكندرية مقاما له و لأصحابه
و لما قدموا إلي الإسكندرية نزلوا عند عامود السواري و كان ذلك في عهد الملك الصالح نجم الدين أيوب

( في عصر الدولة الأيوبية)

و لما استقروا بالإسكندرية اتخذ الشاذلي دارا في كوم الدكة نزل بها هو و أصحابه و علي رأسهم أبو العباس و بدأوا يدعون إلي الله في كل مكان حتى قصدهم العلماء و الفضلاء و لازم مجالسهم الطلاب و المريدون و ذاع صيتهم في الديار المصرية

و قد اختار الشيخ أبو الحسن الشاذلي جامع العطارين لإلقاء دروسه فيه و عقد حلقات الوعظ و الإرشاد و فيه وأقام الشيخ أبو العباس المرسى خليفة له و أذن له في إلقاء الدروس و إرشاد المريدين و تعليم الطلاب و مناظرة العلماء و تلقين مبادئ و آداب السلوك.

و قد أقام أبو العباس المرسى رضي الله عنه 43 عاما بالإسكندرية ينشر فيها العلم و يهذب فيها النفوس و يربي المريدين و يضرب المثل بورعه و تقواه…

و قد استأذن أبو العباس شيخه الشاذلي في القيام بأمر الدعوة في القاهرة و اتخذ من جامع أولاد عنان مدرسة لبث تعاليمه و مبادئه بين الطلاب و المريدين و اتخذ هذا المسجد مأوي له و كان يذهب كل ليلة إلي الإسكندرية ليلتقي بشيخه أبي الحسن ثم يعود إلي القاهرة و لم يستمر طويلا إذ عاد و استقر بالإسكندرية .

و في عام 656هـ. (1258م.) اعتزم الشيخ أبو الحسن الشاذلي الحج فصحب معه جماعة من إخوانه و علي رأسهم أبو العباس المرسى و أبو العزائم ماضي و في الطريق مرض مرضا شديدا فمات رضي الله عنه و دفن بحميثرة من صحراء عذاب و هي في الجنوب من أسوان علي ساحل البحر الأحمر.

و لما أدي الشيخ أبو العباس فريضة الحج بعد وفاة شيخه عاد إلي الإسكندرية فتصدر مجالسه وأخذ شانه في الارتفاع و ذاع صيته فأمه الطلاب و المريدون من جميع البلاد و رحل إليه الزوار و ذوو الحاجات من جميع الأقطار و توافد عليه العلماء و الأمراء و الأغنياء و الفقراء.

و كان إذا جاء الصيف رحل إلي القاهرة و نزل بجامع الحاكم و صار ينتقل بينه و بين جامع عمرو بالفسطاط ليلقي دروسه و مواعظه و كان أكثر من يحضر دروسه من العلماء خصوصا عند شرحه لرسالة الأمام القشيري .

و كان رضي الله عنه علي الطريقة المثلي من الاستقامة و الزهد و الورع و التقوى و كان حاد الذهن قوي الفطنة نافذ الفراسة سريع الخاطر زكي الفؤاد مستنير البصيرة حسن الطباع..

و قد أخذ المرسى من كل فن بنصيب وافر و أتقن علوما كثيرة و كان فقيها و أديبا و عالما بأمور الحياة.

و قد ظل الشيخ أبو العباس المرسى يدعو إلي الله ملتزما طريق التقوى و الصلاح ناشرا للعلوم و المعارف بين الخلق و مهذبا لنفوس الطلاب و المريدين حتى وفاته في الخامس و العشرين من ذي القعدة 685هـ. (1287م.) و دفن في قبره المعروف خارج باب البحر بالإسكندرية .

و لم يترك أبو العباس المرسى شيئا من آثاره المكتوبة فلم يؤلف كتابا و لم يقيد درسا و لكنه ترك من التلاميذ الكثيرين فقد تخرج علي يديه في علم التصوف و آداب السلوك و مكارم الأخلاق خلق الكثيرون و تلاميذ نجباء منهم الأمام البوصيري و ابن عطاء الله السكندري و ياقوت العرش الذي تزوج ابنته و ابن الحاجب و ابن اللبان و ابن أبي شامة و غيرهم
ومن أذكاره رضي الله عنه.

– يا الله يا نور يا حق يا مبين احي قلبي بنورك و عرفني الطريق إليك
– يا جامع الناس ليوم لا ريب فيه اجمع بيني و بين طاعتك علي بساط محبتك و فرق بيني و بين هم الدنيا و الآخرة و املأ قلبي بمحبتك و خشع قلبي بسلطان عظمتك و لا تكلني إلي نفسي طرفة عين.
– اللهم كن بنا رؤوفا و علينا عطوفا وخذ بأيدينا إليك اخذ الكرام عليك , اللهم قومنا إذا اعوججنا , و أعنا إذا استقمنا و خذ بأيدينا إليك إذا عثرنا , وكن لنا حيث كنا
و من اقواله رضي الله عنه:

” الأنبياء إلي أممهم عطية و نبينا محمد هدية و فرق بين العطية و الهدية لأن العطية للمحتاجين و الهدية للمحبوبين قال رسول الله صلي الله عليه و سلم إنما أنا رحمة مهداه.”

و قال رضي الله عنه في قول رسول الله عليه الصلاة و السلام
( أنا سيد ولد ادم و لا فخر) أي لا افتخر بالسيادة وإنما افتخر بالعبودية لله سبحانه و تعالي.

و قال رضي الله عنه في شرحه لحديث الرسول صلي الله عليه وسلم
” سبعة يظلهم الله في ظله يوم لا ظل إلا ظله ”
” الإمام العادل و رجل قلبه معلق بالمساجد أي رجل قلبه معلق بالعرش فان العرش مسجد لقلوب المؤمنين , و رجل ذكر الله خاليا ففاضت عيناه أي خاليا من النفس و الهوى ، و رجل تصدق بصدقه فأخفاها أي أخفاها عن النفس و الهوى

و قال رضي الله عنه في قول النبي صلي الله عليه وسلم ” السلطان ظل الله في أرضه” هذا إن كان عادلا و أما إذا كان جائرا فهو ظل الهوى و النفس.

و قد ظل قبر أبي العباس المرسى قائما عند الميناء الشرقية بالإسكندرية بلا بناء حتى كان عام 706هـ.(1307م) فزاره الشيخ زين الدين القطان كبير تجار الإسكندرية و بني عليه ضريحا و قبة و انشأ له مسجدا حسنا و جعل له منارة مربعة الشكل و أوقف عليه بعض أمواله و أقام له إماما و خطيبا و خدما و كان القبر يقصد للزيارة من العامة و الخاصة.

و في سنة 882هـ. 1477م. كان المسجد قد أهمل فأعاد بناءه الأمير قجماش الأسحاقي الظاهري أيام ولايته علي الإسكندرية في عصر الملك الأشرف قايتباي و بني لنفسه قبرا بجوار أبي العباس و دفن فيه سنة 892هـ.

و في عام 1005هـ.(1596م.)جدد بناءه الشيخ أبو العباس النسفي الخزرجى .

و في عام 1179هـ-1775م و فد الشيخ أبو الحسن علي بن علي المغربي إلي الإسكندرية وزار ضريح أبي العباس المرسى فرأي ضيقه فجدد فيه كما جدد المقصورة و القبة و وسع في المسجد .

و في عام 1280هـ.(1863م.) لما أصاب المسجد التهدم و صارت حالته سيئة قام أحمد بك الدخاخني شيخ طائفة البناءين بالإسكندرية بترميمه و تجديده و أوقف عليه وقفا و اخذ نظار و قفه فيما بعد في توسعته شيئا فشيئا .

و ظل المسجد كذلك حتى أمر الملك فؤاد الأول بإنشاء ميدان فسيح يطلق عليه ميدان المساجد علي إن يضم مسجدا كبيرا لأبي العباس المرسى و مسجدا للإمام البوصيري و الشيخ ياقوت العرش

و مازالت هذه المساجد شامخة تشق مآذنها عنان السماء يتوسطها مسجد العارف بالله الشيخ أبي العباس المرسى احد أعلام التصوف في الوطن العربي و شيخ الإسكندرية الجليل الذي يطل بتاريخه المشرق علي شاطئ البحر مستقبلا و مودعا لكل زائر من زوار الإسكندرية التي تجمع بين عبق التاريخ و سحر المكان.

Ashraf

The Ashraaf in Alexandria
Sayyidina Muhammad Salah al-Deen
Sayyidina Muhammad Mas’ud
Sayyidina Muhammad al-Manqa’ee

They are the sons of Sayyidina ‘Ali Zayn ul Abdeen ibn Sayyidina Husayn ibn Sayyidina ’Ali ibn Abu Talib (may Allah be pleased with them all). Their maqams are located near the maqam of Sayyidina Abu al-Abbas al-Mursi, in the same mosque complex.

Ref: mazaratmrisr.org

Location


Related Posts